Ο Σιδηρόδρομος Βορειοδυτικής Ελλάδος ήταν ελληνική σιδηροδρομική εταιρεία που ιδρύθηκε το 1890. Είχε συνδυασμένη χερσαία και θαλάσσια συγκοινωνία και διαχειριζόταν τη σιδηροδρομική γραμμή Αγρινίου – Μεσολογγίου – Κρυονερίου. Το 1952 πτώχευσε και κατασχέθηκε από το Ελληνικό δημόσιο. Σταδιακά καταργήθηκε η λειτουργία του.
Η σιδηροδρομική αυτή γραμμή αποτέλεσε έργο εμπνευσμένο από τον πρωθυπουργό Χαρίλαο Τρικούπη στα τέλη του 19ου αι., που, εκτός άλλων, αποσκοπούσε στη σύνδεση της περιοχής με την Πελοπόννησο. Το πρώτο τμήμα, από το Μεσολόγγι έως το Αγρίνιο, υλοποιήθηκε μεταξύ 1888-1890. Το 1891 έγινε η προέκτασή της μέχρι το Κρυονέρι, ώστε ο σιδηρόδρομος έφτανε συνολικά τα 61,4 χλμ. μέχρι το Αγρίνιο. Από το Κρυονέρι μέσω ατμόπλοιων υπήρχε σύνδεση με το σιδηροδρομικό δίκτυο της Πελοποννήσου. Το δίκτυο μαζί με τις διακλαδώσεις περιελάμβανε συνολικά έξι σταθμούς (Κρυονέρι, Μεσολόγγι, Αγρίνιο, Αιτωλικό, Σταμνά, Αγγελόκαστρο) και οκτώ στάσεις (Γαλατάς, Ευηνοχώρι, Αλυκές, Καλύβια, Πλάτανος, Δοκίμιο, Νεοχώρι και Κατοχή). Το 1943 επιχειρήθηκε η επέκταση του δικτύου μέχρι την Αμφιλοχία, χωρίς να ολοκληρωθεί.
Ο σταθμός του Μεσολογγίου ήταν ο μεγαλύτερος, κατασκευασμένος το 1890 στον χώρο του άλλοτε ανατολικού τμήματος του Τείχους από όπου έγινε η Έξοδος και επί της τάφρου της οχύρωσης. Στην περιοχή αυτή υπήρχε η Λουνέτα και οι ντάπιες Κοκκίνη, Μακρή, Ρήγα και Μονταλμπέρτου, το υλικό των οποίων χρησιμοποιήθηκε μάλιστα για την κατασκευή του. Πολύ αργότερα, το 1940, κατασκευάστηκε η σιδηροδρομική σύνδεση, μήκους 2,5 χιλιομέτρων, του σταθμού μέσω της περιμετρικής με το λιμάνι, ενώ μέχρι τότε έφτανε έως την κεντρική πλατεία της πόλης. Ξαναλειτούργησε μεταξύ 1954-1970 και στη συνέχεια καταργήθηκε οριστικά.
Τα κτίρια του σταθμού βρίσκονται σήμερα περί τα 80-200 μέτρα ανατολικά της Πύλης του τείχους. Έχουν χαρακτηριστεί ως έργα τέχνης και ιστορικά οικοδομήματα που χρειάζονται ειδική κρατική προστασία (ΥΑ ΥΠΠΕ/21131/939/11-5-1979 – ΦΕΚ 555/Β/15-6-1979). Περιλαμβάνουν το κεντρικό κτίριο, το μηχανοστάσιο και το φυλάκιο του σιδηροδρομικού σταθμού.
Το κεντρικό κτίριο ήταν διώροφο, κτισμένο κατά την νεοκλασική ιταλική τεχνοτροπία, με εμφανή λιθοδομή. Στον προαύλιο χώρο του υπήρχε εργοστάσιο επισκευών, μηχανοστάσιο, αμαξοστάσιο συντήρησης βαγονιών, αποθήκες υλικών και αποσκευών και καφενείο. Σε αυτό στεγάζεται σήμερα το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Μεσολογγίου, το οποίο διακρίνεται για την πλούσια δραστηριότητά του, η οποία αφορά σε δράσεις ευαισθητοποίησης μαθητών και ενηλίκων για την προστασία του περιβάλλοντος, εκπαιδευτικά προγράμματα, σεμινάρια και ημερίδες, ενώ διαθέτει πλούσια βιβλιοθήκη με έντυπο υλικό. Για την παρακολούθηση των δράσεων απαραίτητη είναι η προηγούμενη επικοινωνία και συνεννόηση με το Κέντρο για τον προγραμματισμό τους.
Διεύθυνση: Οδός Οδυσσέα Ελύτη (πρώην Σταθμός ΟΣΕ) Δημητρίου Μουζοπούλου – Μεσολόγγι 302 00
Ωράριο λειτουργίας: Καθημερινά έως τις 3:00 μ.μ. (πλην Σαββάτου και Κυριακής)
Τηλέφωνο: 2631 023048
Ιστοσελίδα: http://kpemesol.sch.gr/
Το συγκρότημα του μηχανοστασίου έχει ανακαινιστεί παλαιότερα και αποτελεί το Τρικούπειο Πολιτιστικό Κέντρο, το οποίο χρησιμοποιείται για ποικίλες εκδηλώσεις, όπως εκθέσεις, διαλέξεις και κινηματογραφικές προβολές. Διαθέτει αίθουσα εκθέσεων και αίθουσα εκδηλώσεων. Σήμερα υλοποιείται έργο αποκατάστασης του συγκροτήματος από τον Δήμο Ι.Π. Μεσολογγίου, ώστε να αποδοθεί και πάλι στο κοινό με διευρυμένες χρήσεις.
Διεύθυνση: Τέρμα οδού Βλαχόπουλου, 302 00, Μεσολόγγι.
Τηλέφωνο: 26310 25631
